قرارداد منع رقابت
قرارداد منع رقابت قراردادی است که بین دو یا چند نفر به منظور منع یا محدودیت ایجاد رقابت بین آنان یا تعیین مکانیزم رقابتی بین آنان منعقد شده و متعهد می گردند که در صورت نقض تعهد وجه التزام به یکدیگر پرداخته یا خسارات ناشی از رقابت ناعادلانه را به زیان دیده بپردازند.
این قرارداد می تواند بین کارگر و کارفرما، شریک با شریک دیگر، شخص حقوقی با شخص حقوقی دیگر، کشور با کشور دیگر منعقد گردد. این قرارداد را می تواند محدود به زمان نگارش کرد یا تعهدات آن را نامحدود نوشت. بعلاوه باید این قرارداد را منوط به اعتبار قرارداد اصلی در یک پروژه خاص یا تا اتمام انجام کار پروژه نکرد. به عبارت دیگر، باید به این قرارداد وصف استقلال داد و منع رقابت، حتی پس از پایان مدت قرارداد اصلی یا اتمام پروژه معتبر باشد. اما قاعدتا منع رقابت مربوط به فعالیتهایی می گردد که موجب ایجاد رقابت مستقیم با حوزه فعالیت طرف دیگر گردد.
این عنوان در ادبیات قراردادنویسی به زبان انگلیسی تحت عناوین Non-Compete Contract یا Covenant not to Compete شهرت دارد.
البته باید توجه داشت که در حقوق برخی کشورها اعتبار درج شرط یا قرارداد منع رقابت به صورت کلی و جامع محل تردید است. زیرا تجارت از جمله حقوق مکتسب هر فرد در یک جامعه است و هیچکس نمی تواند این حق را حتی با توافق از خود سلب نماید. بعلاوه اینکه می تواند مایه سوء استفاده برخی قدرت طلبان اقتصادی در اخذ امضای تحمیلی از کاسبان خرد در یک جامعه گردد. مثلا در ایالت کالیفرنیا یا اوکلاهاما قراردادهای منع رقابت معتبر شناخته نمی شوند و واجد اثر حقوقی نیستند. در حالت کلی، قرارداد یا شرط منع رقابت که به نوعی بخواهد محدوده ممنوعیت را چه از جهت زمانی و چه از جهت جغرافیایی به طور غیر معمول گسترش داده یا یک تاجر را از فعالیت تجاری خود بسیار محدود نماید یا کارگری را در پیدا کردن کار به مشقت بیاندازد قابل ابطال خواهد بود.
محدوده منع رقابت می تواند شامل تعهد امضاکننده قرارداد به منع رقابت یا تعهد امضاکننده به جلوگیری از ایجاد رقابت از سوی اشخاص ثالث همچون کارمندان یا مشاورین یا پیمانکاران یا شرکتهای زیرمجموعه وی باشد.
از جمله شروط دیگری که می تواند ذیل این قرارداد ذکر شود عبارتند از:
۱- شرط حفظ محرمانگی
۲-شرط عدم افشای اطلاعات مکتسب
۳-شرط عدم استخدام در شرکت رقیب
تعهد به منع رقابت به صورت شرط ضمن عقد نیز رواج دارد و ذیل یک قرارداد تجاری پیش بینی می گردد. برای نمونه به شرط زیر توجه فرمایید:
«کارگرتعهد مي نمايد در طول مدت اين قرارداد و تا يک سال پس از انقضا، تعليق يا فسخ آن، از ارائه هرگونه خدمات/مشاوره و انجام هرگونه فعاليت براي رقيب و شخص/اشخاصي (اعم از حقيقي يا حقوقي) که به هر نحو در رقابت با فعاليتهاي کارفرما است اجتناب نمايند، در غير اينصورت مکلف به جبران خسارت نقض تعهد به کارفرما خواهد بود.»
منع رقابت غير منصفانه در برخی قوانین داخلی و بین المللی نیز آمده است که عبارتند از:
- الف- بند ۲ و ۳ ماده ۱۰ مكرر كنوانسيون پاريس.
- ب- موافقتنامه راجع به جنبه هاي تجاري مالكيت فكري (تريپس).
- ج- ماده ۶۴ و ۶۶ قانون تجارت الكترونيك.
- د- ماده ۴۵ قانون اصلاح موادي از قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران.
بموجب قوانین فوق الذکر، تصرف غير معمول تجاري، صنعتي و قانوني نسبت به نام، شهرت و اعتبار فروشنده كه باعث اشتباه شدن محصول مجري با ديگر محصولات شده و آنها را از منشا و مبدا توليد محصول گمراه نمايد ممنوع است.