مبلغ قرارداد-عناوین اختصاصی 

کلمات اختصاصی مبلغ در قراردادها- بخش دوم

در ادامه کلمات و اصطلاحات اختصاصی برای عنوان مبلغ در قراردادها به موارد زیر می پردازیم.

۴-    مال الصلح

این اصطلاح در عقد صلح معوض به عنوان مبلغی که در ازای صلح یک مال قابل پرداخت خواهد بود اطلاق می گردد. این اصطلاح گرچه در فصل هفدهم قانون مدنی در بخش صلح بیان نشده است ولی در عرف قراردادنویسی از این عنوان برای بیان مبلغ قرارداد صلح استفاده می گردد.

۵-    کارمزد

این عنوان در چند نوع از قراردادهای خدماتی استفاده می شود که در زیر به همه آنها اشاره می کنیم.
الف- کارمزد در قراردادهای کار
در تبصره یک ذیل ماده ۳۵ قانون کار عنوان شده است که: «چنانچه مزد با ساعات انجام کار مرتبط باشد، مزد ساعتی و در صورتی که بر اساس میزان انجام کار و یا محصول تولید شده باشد، کارمزد و چنانچه بر اساس محصول تولید شده و یا میزان انجام کار در زمان معین باشد، کارمزد ساعتی، نامیده می شود.» بر این مبنا، عنوان «کارمزد» در جایی استفاده می شود که بر اساس میزان انجام کار یا بر پایه محصول تولید شده، مبلغی به کارگر پرداخت می گردد و عنوان «کارمزد ساعتی» مربوط به جایی است که انجام کار یا محصول تولید شده در یک زمان معین مدنظر کارفرما باشد که در اینصورت مبلغی که به کارگر پرداخت می نماید تحت این عنوان است.
ب- کارمزد در خدمات بانکی
بانکها در قبال ارائه خدمات بانکی اعم از مدیریت و نگهداری حسابهای مشتریان، انجام کلیه امور بانکی مربوط به معاملات با مشتریان و خدمات جزیی دیگر، حق الزحمه ای از مشتریان دریافت می کنند که تحت عنوان «کارمزد بانکی» شناخته می شود. بانک مرکزی هر چند وقت یکبار نسبت به انتشار کلیه عملیات بانکی و نرخ کارمزد بانکی مربوطه آن اقدام می نماید. آخرین بخشنامه بانک مرکزی در اینخصوص به تاریخ اول آذرماه ۱۳۹۹ برمی گردد.
ج- کارمزد در خدمات بیمه ای
طبق مقررات بیمه ای نمایندگان بیمه و دلالان رسمی بیمه در قبال ارائه خدمات بیمه ای مستخق دریافت کارمزد بیمه ای هستند. طبق آیین نامه شماره ۷۱ مصوب شورای عالی بیمه تحت عنوان «آیین نامه حقوق بیمه گذاران» نماینده بیمه در بند ۵ ماده یک آن اینگونه تعریف شده است: «نماینده بیمه: شخصی حقیقی یا حقوقی است که پس از اخذ مجوز فعالیت از یک شرکت بیمه در مقابل دریافت کارمزد یا هزینه صدور به عرضه خدمات بیمه در یک یا چند رشته و به نمایندگی از جانب یک شرکت بیمه طرف قرارداد همان شرکت می پردازد.» همینطور در خصوص دلال رسمی بیمه یا کارگزار در بند ۴ همین آیین نامه آمده است: «دلال رسمی(کارگزار) بیمه: شخصی حقیقی یا حقوقی است که در مقابل دریافت کارمزد، واسطه انجام معاملات بیمه بین بیمه گذار و بیمه گر بوده و شغل او منحصراً ارایه خدمات بیمه ای می باشد. دلال رسمی بیمه باید دارای پروانه دلالی رسمی بیمه از بیمه مرکزی باشد.» این دو نهاد بیمه ای موظفند طبق آیین‌نامه شماره ۸۳ مصوب شورای عالی بیسمه تحت عنوان «آیین‌نامه کارمزد نمایندگی و دلالی رسمی بیمه» نسبت به اخذ کارمزد بیمه ای از مشتریان (بیمه گذاران) اقدام نمایند. لازم به ذکر است که کارمزد بیمه ای بر حسب نوع بیمه نامه صادره متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال کارمزد صدور بیمه نامه مسئولیت مدنی شخص ثالث اجباری و مازاد اختیاری و حوادث راننده از سوی شرکت نمایندی بیمه به میزان ۵ درصد از حق بیمه می باشد. 
د- کارمزد در خدمات بورسی
نرخ کارمزد خدمات مربوط به معاملات انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه ایران توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین و در پایگاه اینترنتی این سازمان منتشر می‌شود. براساس آخرین ویرایش سازمان بورس و اوراق بهادار به تاریخ ۰۱/۰۵/۱۳۹۹، نرخ کارمزد انواع اوراق یکسان نیست و برای هر نوع ورقه بهادار نرخ متفاوتی وجود دارد که با نسبت مشخص بین کارگزاران، صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار، شرکت سپرده گذاری اوراق بهادار و تسویه وجوه، شرکت مدیریت فناوری و سازمان بورس و اوراق بهادار تقسیم شده و صرف امور مربوط به اداره و توسعه بازار سرمایه خواهد شد. برخی از این اوراق عبارتند از سهام و حق تقدم سهام (بورس)، سهام و حق تقدم سهام (فرابورس)، اوراق مشارکت و اوراق اجاره و اوراق تسهیلات مسکن. نرخ کارمزدها ازسوی معاونت نظارت بر بورسها و ناشران مدیریت نظارت بر بورسها طی سندی تحت عنوان «سقف نرخ کارمزدها و خدمات در بازار سرمایه ایران» منتشر می گردد.
در یادداشتهای بعدی به ادامه عناوین اختصاصی مبلغ در قراردادها می پردازیم. 

احمد متولی