مبلغ قرارداد-عناوین اختصاصی 

کلمات اختصاصی مبلغ در قراردادها-بخش پنجم

در ادامه کلمات و اصطلاحات اختصاصی برای عنوان مبلغ در قراردادها به موارد زیر می پردازیم.

۱۱- رویالتی-Royalty 

این عنوان که با اصطلاحات دیگری همانند «حق الامتیاز» یا «بهره مالکانه» نیز خوانده می شود عبارت است از مبلغی است که بابت استفاده یا بهره برداری از یک فعالیت خاص، امتیاز یا حق قانونی یا قراردادی مانند حق استخراج از معدن، حق بهره برداری از معدن، حق کپی رایت، دانش فنی، حق اختراع و مانند آن از سوی دریافت کننده به صاحب امتیاز پرداخت می گردد.
البته این نوع از مبلغ در هر نوع از حق معنوی به گونه ای خاص درج شده و روش تعیین مبلغ آن نیز دارای انواع مختلفی است. این مبلغ دارای دو نوع کلی است:
الف- درصد یا مبلغ مشخصی از سود حاصل از نتیجه یک فعالیت یا کاری که از سوی یک شخص بموجب قرارداد برای شخص دیگری انجام می شود می باشد. مثلاً یک ناشر با یک نویسنده قرارداد نگارش یک کتاب را منعقد می نماید و نویسنده در سود حاصل از فروش آن کتاب شریک می گردد.
ب- مبلغ مشخصی که از سوی صاحب یک لیسانس که می تواند حق اختراع، دانش فنی و امثال آن باشد به صاحب لیسانس پرداخت می گردد.
اشکال مختلف تعیین رویالتی به شرح زیر است:
اول درصدی از بهای ماده معدنی. (در قرارداد واگذاری امتیاز بهره برداری از معدن)
دوم درصدی از بهای فروش محصول. 
سوم درصدی از سود حاصله از فعالیت.
مبالغ فوق الذکر می تواند به صورت مبلغ ثابت ماهیانه، مبلغ مقطوع و کلی، مبلغ شناور تعیین گردد. در مبالغ ثابت ماهانه و مقطوع، واگذارنده حق بدون توجه به میزان سود یا ارزش افزوده حاصله برای دریافت کننده مبلغی را به صورت ماهانه یا مقطوع مشخص می کند و کلیه ریسک مربوط به تجاری بودن و تجاری سازی موضوع لیسانس تماماً بر عهده دریافت کننده است ولی در مبلغ شناور، رویالتی بر پایه میزان فروش یک خدمت یا کالا در نتیجه استفاده از لیسانس تعیین شده و اگر تجاری سازی محقق نگردد، صاحب لیسانس مبلغی را دریافت نمی دارد. البته در برخی از قراردادهای از نوع اخیر، صاحب لیسانس یک حداقل مبلغ را به عنوان بخشی از رویالتی دریافت نموده و بخش دوم به صورت شناور تعیین می گردد.
البته باید توجه داشت که انواع دیگری از روشهای تعیین مبلغ رویالتی وجود دارد. مثلاً برخی دارای حق انعقاد قراردادی لیسانس فرعی هستند. این اشخاص می توانند از یک طرف به صاحب لیسانی اصلی رویالتی بپردازند و از طرف دیگر از دریافت کننده فرعی رویالتی دریافت دارند. در برخی موارد هم درصدی از رویالتی دریافتی از دریافت کننده فرعی به صاحب لیسانس اصلی پرداخت می گردد. یا به عنوان مثال چند نفر صاحب یک لیسانس برای یک محصول یا خدمت به صورت مشترک می باشند. یکی صاحب علامت تجاری و دیگری صاحب نام تجاری بوده و مجموع این دو حق در خصوص محصول یا خدمت ارائه شده مستقر می گردد. در اینجا دریافت رویالتی به صورت تفکیکی و برای هر دوی آنها درنظر گرفته می شود.  

احمد متولی